Horlama ve Uyku Apnesi Sendromu;
Düzenli horlama uykuyu bölmüyor ve solunumu durdurmuyorsa önemsiz ancak, uykuda 10 saniyeden 1-2 dakikaya kadar solunum durmasına neden oluyorsa uyku apne sendromu adını alır. Uykuda nefes durması (sleep apne, uyku apne sendromu) uyku sırasında solumun kısa süreli ataklar şeklinde durması anlamına gelir. Aritmilerden enfarktüse, felçlere, trafik kazalarına, gündüz uyuklamaya kadar birçok hastalığa yol açabilir.
Uykuda Nefes Durması(Uyku Apnesi, Uykuda Nefes Kesilmesi); Uyku sırasında nefesin durmasını tanımlayan kavramdır.
Apne; nefesin 10 saniyenin üzerinde durmasıdır.
Hipopne; Nefesin 10 saniye üzerinde durması oksijen satürasyonu %70 in altına düşmesidir.
Uykuda nefes durması santral, tıkayıcı ve mikst olmak üzere üç tipte olmaktadır. Tıkayıcı tipte uykuda nefes durması (uykuda boğaz tıkanması ); Boğazda mukoza gevşekliği, bağ-yağ-kas-lenfoid doku fazlalığı ile kas gücünün azalması beraberce rol oynar. Hastalığın merkezi yutaktır. Yatış pozisyonunda havanın geçişi ile oluşan negatif basınç; damak, küçükdil, bademcikler, yutak duvarları ile dil kökü dokularını büzüştürerek yutağı tıkar, buradan hava geçemez nefes durur. Oksijen seviyesi düşer Yutakta bulunan reseptörlerden solunum merkezine uyarı giderek solunum tekrar başlar. Bu kısır döngü uyku süresince devam eder.
Uykuda Nefes Durması Belirtileri; Aşırı horlama, uykuda nefes durması, uykusuzluk, yorgunluk, gündüz uyuklama, konsantrasyon bozukluğu, sabah baş ağrıları, yorgunluğa bağlı kişilik değişiklikleri olur. Hasta yakınlarının hikayesi (anamnez ), kilo fazlası, boyun kalınlığı, tansiyon, kardiovasküler hastalıkların eşlik etmesi önemlidir. Hamilelik veya menopoz döneminde kadınlarda da horlama artabilir.
Uyku Apnesi Nedenleri;
- Septum deviyasyonu, konka hipertrofisi, nasal polip, nasal tümör,
- Geniz eti, nazofarenkste kist, koana atrezisi, yarık damak,koana stenozu,
- Boğazda (orofarenks) bademcik (tonsil) hipertrofisi, Pierre Robin Sendromu, Down sendromu, dil kökü hipertrofisi, yumuşak damak gevşekliği, uzun uvula (küçük dil),
- Hipofarenks ve Larenks ; (yutak girişi ) yutak kisti ses teli paralizisi hemanjiyom gırtlakta yapışıklık ve daralma,
- Kranio – fasial anomaliler; Crouzen Apart, Treacher Collins ve Down sendromu,
- Nöromüsküller nedenler; Serebral palsy, Neonatal anoksil, Arnold Chiari sendromu,
Uykuda Nefes Durması Tanısı;
- Hastanın hikayesi, kliniği
- Vücut kitle oranı,
- Boyun genişliği,
- Endoskopik muayane bulguları,
- Polisomnografi testi,
- Uykuda endoskopik muayane,
- Epworth uyuklama sıkalası,
- Sefalometrik analiz ve gerekirse MR(manyetik rezonans) ile dil hacmi arka farenks duvar yüzeyi, ağız tabanı yüzeyinin hesaplanması.
Bu adımlar tedavi seçiminin belirlenmesine yardımcı olur kesin tanıyı polisomnografi uyku testi ile konur.
Tıkayıcu Uyku Apnesi; Polisomnografi sonucuna göre; hafif, orta ve şiddetli olmak üzere 3 ana gruba ayrılır.
- 5 – 15 Apne – Hipopne / saat hafif tip
- 16 - 30 Apne – Hipopne / saat orta tip
- 31 – daha büyük Apne – Hipopne / saat ağır tip
Uykuda Nefes Durmasının Yan Etkileri;
- Uzun dönemde kardiovasküler hastalıklara yol açar,
- Yüksek tansiyon,
- Kalp aritmisi,
- İskemik kalp hastalığı,
- Felç(inme),
- Uykuda ölümlere,
- Kontrol altına alınmayan diyabet,
- Cinsel isteksizlik ,
- Gündüz uyuklamaya bağlı trafik kazaları ve iş kazalarına neden olmaktadır.
Uyku Apne Sendromunun (Nefes Durmasının) Tedavi Yöntemleri;
Öncelikle hastanın kilo vermesi, yaşam koşullarını düzenlemesi, sigara ve alkolü bırakması, spor yapması, ağız içi apreyleri uygulaması, uykuda yatış pozisyonu ayarlaması, akşam yemeğinin hafif ve erken yenilmesi faydalı olur. Hafif ve orta derecedeki uyku apneli hastalar da cerrahi tedavi uygulanır. İleri derece de (ağır tip ) olan uyku apnesinde ise CPAP (continius positiv airway pressure) denilen maske yöntemi kullanılarak tedavi edilir. CPAP maskesi hastalar açısından tedavinin en önemli unsurudur. En önemli sorun, hastaların CPAP tedavisini kabul etmemesi ve kullanmaması sorunudur. CPAP aleti sabit basınçlı hava üretmeyi amaçlayan bir cihazdır; Cihaz içindeki tribün sayesinde pozitif basınç üretir, hortum ve maske içindeki sensörleri sayesinde basıncı ölçerek sürekli sabit basınçlı hava verir. Bu basınçlı hava maske aracılığı ile üst solunum yoluna uygulanır.
CPAP cihaz kullanımında bazı sorunlar yaşanır. Bunlar; Ağız kuruluğu, maskeden hava kaçağı, ağrılı kuru ve kırmızı gözler, fazla basınçlı hava, CPAP cihazının gürültüsü, maske ya da bantların ciltte yaptığı tahrişdir. Bu sorunlar doktorunuzla görüşülerek çözülebilir. Bazen iki seviyeli pozitif hava yolu basıncı = BPAP cihazı ya da sabit basınç vermeyen otomatik basınç yükselten otomatik CPAP cihazı kullanmanız doktorunuz tarafından hastalığınıza göre karar verilir.
Uyku Apnesi Sendromu Cerrahi Tedavi Yöntemleri;
- Çocuklarda geniz eti veya iri bademciklerin alınması,
- Burun içine uygulanan ameliyatlar; kıkırdak ve kemik eğriliği, burun eti ameliyatlarıdır. (septoplasti – konkaplasti)
- Damağa uygulanan ameliyatlar;
- Uvulopalatoplasti ameliyatı: Küçük dilin tamamının ve yumuşak damağın alt bölümünün alınıp damağın küçültülmesidir
- Uvulopalatofaringoplasti ameliyatı: Küçük dil ve damağa ilave olarak bademciklerin alınmasıdır.
- Palatoplasti ameliyatı: Yalnız yumuşak damağa müdahale edilmesidir
- Uvuloplasti ameliyatı: Küçük dilin küçültülmesi ameliyatıdır.
- Transpalatal ilerletme ameliyatı: Sert damak kemik yapısını kısaltılması ameliyatıdır.
4. Dil kökü ve çene ameliyatları; Dil kökü redüksiyonları, dil kökü süspansiyonları (asma teknikleri ) üst çene ve alt çene ilerletme ameliyatları, Hyoid kemik süspansiyon ameliyatları yapılmaktadır.
Bazı vakalarda yapılan ameliyata ilave olarak klasik cerrahinin yanında radyofrekans, lazer, robotik cerrahi yöntemleri de kullanılabilir. Hastanın durumuna göre 2 veya 3 seviyeli ameliyatlar aynı seansta uygulamak mümkündür yani burun, yumuşak damak ve dil kökü aynı seansta ameliyat edilebilir.
Çocuklarda Uyku Apne Sendromu;
Uyku apne sendromu; Fazla kilolu, adenoidleri (geniz eti ) ya da büyük bademcikler olan çocuklarda görülebilir. Çocuklar, uykuda horlayabilir ya da zor nefes alırken aşırı hareketli de olabilirler (uykuda çırpınma). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanılı çocukların %25 inde uyku apne sendromu olduğu ileri sürülmektedir. Çocuklarda her gece gürültülü horlama normal değildir mutlaka hekimle görüşmeyi gerektirir. Çocuklardaki uyku apnesi; geniz eti ve bademciklerin alınması(Adeno-Tonsillektomi)ameliyatı ile düzelir.
Sayfa İçeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
